Kardeşlik Kıymetlidir, Kıymetlendirir

“Kardeş, kardeşlik, uhuvvet, akraba, akrabalık, asabiyet, hısım…” gibi yakınlık belirten pek çok kelimenin arasında “akraba, akrabalık” ile “kardeş” ve “kardeşlik” kelimelerinin önemli bir yeri vardır.

TDK Güncel Sözlük’te akraba, “Kan bağıyla birbirine bağlı olan kimse”; “kardeş” ise “Aynı anne babadan doğmuş veya anne babalarından biri aynı olan çocukların birbirine göre adı; karındaş” anlamlarına geliyor.

Akraba, Arapça “akriba”dan dilimize geçmiş. “Yakın” anlamına gelen karîb kelimesinden geliyor. Kardeş ise Türkçe bir kelime ve aslı, karındaş. “Aralarında değer verilen ortak bir bağ bulunanlardan her biri” için de “kardeş” kelimesi kullanılıyor.

Aslında aile müessesesinin temel direği olan akrabalık da kardeşlik de birlik ve beraberliktir, güçtür, kuvvettir, güvendir, huzurdur.

Tarihte Hz. Âdem’in evlatları Hâbil ve Kâbil ile Hz. Yakup’un evladı Hz. Yusuf’un kardeşleriyle yaşadığı ibretlik vakalar vardır ki bir ders gibi önümüzde durur. Aslına bakılırsa bu kıssalarla verilmek istenen kardeşlik mesajı şudur: Birbirinizi sevin. Birbirinize saygı duyun, düşmanlık ve ihanette bulunmayın. Aranızda adaletli davranın. Hak ve sorumluluklarınıza uyun. Birbirinizi kıskanıp haset etmeyin. Birbirinize kin ve nefret beslemeyin. Dünyalık menfaatler uğruna dünyanıza ve ahiretinize zarar vermeyin. Yoksa envaiçeşit sıkıntılar yakanızı bırakmaz, hüsrana uğrayanlardan olursunuz.

Hâl böyle iken yıllar evvel büyükşehirde yaşayan bir köylümüz, köydeki kardeşinden beş koyun satın almış. Aldığı koyunları şehre götürecek değil, sürüde bırakmış. Üç yıl sonra ihtiyacına binaen, “Koyunları sat, parasını yolla.” diye haber salmış.

İhtiyar, köye gideceğim bir tatil öncesi bana ulaştı. Köyden dönerken parasını getirmemi istedi. Kabul ettim. Üniversitede öğrenciyim.

Kardeşi koyunları satıp parayı hazırlamış. Fakat ben, paranın miktarını bir kâğıda yazmasının uygun olacağını söyledim. Kâğıt yok. Adam, cebindeki filtresiz sigara paketini boşalttı. Ben, kalem verdim. Koyunları kaça sattığını, ne kadar yem, saman ve bakım parası düştüğünü, kalan parayı, yani gönderdiği tutarı belirtti; tarihi yazıp altını imzaladı. Kâğıda sardığı bir miktar parayı elime tutuşturdu.

Parayı götürüp teslim ettim. Adamın gözleri parladı. Önce aldığı parayı saydı, sonra yazılanları okudu. Gözlerindeki ışıltı kaybolmuştu. Öfkeyle “Üç yıldır kuzu, süt, peynir, yağ parası almadım. Bu nasıl hesaptır? Hiç yollamasaydı!” diye söylendi. Ardından öyle ağır sözler söyledi ki akıllara zarar. Şaşırdım. Kardeşin kardeşi mağdur edeceği de, böyle ağır sözler söyleyeceği de aklıma gelmezdi.

İlkokuldan sonra “okuyup adam olmak için” köyünden ayrılan hatırı sayılır arkadaşım, zor şartlar altında istediğine nail olmuş. Emekliliğine yakın köydeki baba mirası arsa üzerine küçük bir ev yapmayı arzu etmiş. Yazları gidip kalacak. Ancak köyde yaşayan ve o güne kadar ailenin köydeki tüm imkânlarını tasarrufu altında bulunduran en büyük ağabeyi “Orası olmaz, inekler gelip geçiyor. Orası da olmaz, evin yolu. Orası hiç olmaz, tavuklar yemleniyor. Orası mümkün değil, bizim rüzgârımız kesilir…” diyerek engel çıkarmış. Arkadaş da bu yüzden düşüncesinden vaz geçmiş. Bu trajikomik hikâyeyi ne zaman hatırlasam acı bir tebessüm belirir yüzümde.

Başta kan bağı olanlar olmak üzere evlilik ve emzirmeden doğan akrabalıklar dinimizce değerli görülmüş, din kardeşliğine de soy kardeşliğine (karındaşlığa) de büyük önem verilmiştir. Akrabalık ve kardeşlikle ilgili pek çok âyet ve hadis mevcuttur. Akrabalık ve kardeşlik hukuku, çeşitleriyle birlikte İslam fıkhı konuları arasındaki yerini almıştır.

Ancak miras yüzünden bazılarının cebren ya da hileyle, bazılarının alavere dalavere çevirerek, bazılarının sahtekârlıkla, bazılarının uyanıklık ederek veya duygu istismarıyla evlerin, arsaların, tarlaların üzerine çöküverdiği; bazılarının hakkına razı olmayarak huzursuzluk çıkardığı bir dönemde yaşıyoruz.

“Her şeye rağmen kardeşler arasında diyaloğun kesilmemesi gerekir.” tavsiyesine ve “Akrabaya taş atan onmaz.” atasözüne karşın, günümüzde dünyalık menfaatler yüzünden hem kardeşler hem akrabalar arasında hasetler, kıskançlıklar, dedikodular, kırgınlıklar, dargınlıklar, husumetler, kavgalar, küskünlükler eksik olmuyor. Bu mühim sosyal mesele yüzünden hiç de hoş olmayan üçüncü sayfa haberlerini -maalesef- yaşananlardan ve medyadan öğreniyoruz.

Mevlâna’nın “akarsu gibi ol!” dediği “Sevgiyle yoğrulmuş kardeşlik, kıymetli bir hazinedir.”Hayatta iken kıymeti bilinmelidir. Yoksa musalla taşındaki tabutun karşısına geçerek el bağlayıp boyun bükmek, gözyaşı dökmek, mezarına indirmek, ah vah etmek çok da anlamlı değildir.