Bir Halk Eğitim Modeli Olarak Ufka Yolculuk

Ahmet GÜRBÜZ(*)

Eğitim sosyal sorunların ve çözüm önerilerinin konuşulduğu her tartışmanın birinci maddesidir. Bir taraftan (yetersiz) eğitim tüm soruların kaynağı olarak görülürken, diğer taraftan en sağlıklı çözümün de ancak eğitimle mümkün olacağı işaret edilmektedir.

İnsanın en büyük ziyneti ve kıymeti eğitimdir. Güzel bir gelecek tasavvuru iyi niyetli, insaf sahibi, güzel ahlaklı, temiz kalpli ve sağduyu sahibi bir nesil yetiştirmekle mümkündür. Eğitimin gereği ve önemi de işte tam burada devreye giriyor.

Konu insan ve eğitim olunca bunu ‘efradını cami, ağyarını mani’ bir çerçeveye oturtmak mümkün değildir. Eğitimin ortak bir tarifi yapılamadığı gibi, her eğitimciye göre, hatta her ebeveyne göre bir eğitim tarifi mümkündür denilebilir.

Eflatun eğitimin tekâmül boyutuna dikkat çekerek; “eğitim; insana en iyi olgunluğu vermektir” der. Kant ise; “eğitim insanın tabiatında (yaratılışında) bulunan gizli bütün kabiliyetlerin geliştirilmesidir” şeklinde yorum getirir. Hanefi mezhebinin kurucusu İmam-ı Azam ise biraz hukuki bir yaklaşım sergiler ve “insanın lehindeki ve aleyhindeki olan şeyleri bilmesi” olarak tanımlar.

Eğitim kelimesi; talim, terbiye, pedagoji, yetiştirme, alıştırma, uygulama, şartlandırma, (bilimsel ve toplumsal) yönlendirme gibi terimlerle eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

İnsan fıtratı itibariyle etkileşime müsait bir varlıktır. Aileden, sosyal çevreden, tabiat olaylarından ruhen, bedenen ve aklen etkilenir. Bu etkileşimin planlı, disiplinli ve pozitif olarak yönlendirilmesi gayretine eğitim diyebiliriz.

“Her doğan fıtrat üzere doğar. Sonra anne-babası onu Yahudileştirir veya Hristiyanlaştırır veya mecusileştirir.”(Hadis, Buhari, Müslim)

Eğitimin amacı; bilgilendirme yöntemiyle içinde bulunduğu toplumla uyumlu, insanlara faydalı, etrafa duyarlı, kültürel ve manevi değerlerle barışık bireyler yetiştirmektir. Yani toplumu bilgiyle yoğurmaktır.

Bilgi insan ve toplumu yücelten, her sahada imtiyaz sahibi yapan eşsiz bir değerdir. Hz Âdem (as) nezdinde insanı meleklerden üstün kılan şey bilgidir. Müminleri cahiliyeden kurtarıp asr-ı saadete taşıyan da bilgidir. O bilgiye erişmek içindir ki, kitabımız oku emriyle başlamıştır inmeye.

Hikmet müminin yitiğidir. Çin de de olsa aramamız emredilmiştir. Onun için peygamber efendimiz, “ilim talebi her Müslüman’a farz olarak yazılmıştır” buyurur.

Uygulanış şekli itibarıyla eğitim, örgün ve yaygın eğitim olarak tasnif edilmektedir. Örgün eğitim; belli bir plan ve disiplin dairesince, bir müfredata bağlı eğitimdir. Okullardaki eğitim buna örnek olarak verilebilir.

Yaygın eğitim, halk eğitimi olarak da bilinmektedir. Ben buna tamamlayıcı eğitim demek istiyorum. Tıp literatürüne girmiş ‘tamamlayıcı tıp’ gibi. Zira örgün eğitim hedefleri ve imkânları açısından sınırlıdır. Herkes yetersizliği hususunda hemfikirdir. Tamamlayıcı eğitimin gönüllü, istekli ve bir ihtiyaca binaen olması gerekir. Ekstra okumalar, araştırmalar ve kişinin kendisini geliştirme çabası gibi.

İşte bu yaygın, tamamlayıcı, halk eğitim modeline on yıldır istikrarlı bir şekilde devam eden Ufka Yolculuk Kitap Okuma, Bilgi ve Kültür Yarışması örnek gösterilebilir. 2013 yılından bu yana kamu desteği olmaksızın tamamen gönüllülük esasıyla devam eden yarışma, ÖSYM sınavları haricinde yapılan en büyük sivil organizasyon özelliği taşımaktadır.

Server Yaşam Vakfı tarafından organize edilen yarışma, geride kalan 9 yılda yaklaşık 4 milyon (3.762.969) yarışmacıya ulaşmış. Yarışmanın amacı; “doğru inancı, doğru düşünceyi öğreten, güvenilir eserlerin okunmasını sağlamak, okuma alışkanlığını geliştirmek; sağduyulu yaşam bakış açısıyla okuyan, düşünen ve okuduklarıyla hayatına yön veren bireylerin yetişmesine katkı sağlamak” olarak açıklanmaktadır, yarışmanın web sayfası https://www.ufkayolculuk.com/ adresinde.

Önceki yıllarda temel eserlerden yapılan okumalarla, 81 vilayet ve 922 ilçede, yüz bin gönüllüyle, yüz yüze gerçekleşen sınavlarla yarışma, kitlesel bir eğitim hareketi mahiyeti kazanmıştır. Son üç yılda özgün olarak hazırlanan telif eserler ve yarışma için tasarlanmış https://www.ufkayolculuk.com web sitesi üzerinden çevrimiçi sınavlar gerçekleştirilmektedir. Covid19 öncesi çevrimiçi yapılan bu sınavlar, her şeyi donduran pandeminin yarışmayı teğet geçmesini sağlamıştır.

Ömer Nasuhi Bilmen’ in “Büyük İslam İlmihali” ile başlayan yarışma, “Kur’an-ı Kerim Meali” iki kez, “İdeal İnsan Son Peygamber’in (SAS) Hayatı” (Prof. Dr. İsmail Lütfi Çakan ve Nuh Mehmet Solmaz), “Riyazü’s Salihin’den 1001 Hadis Seçkisi”, “Kur’an-ı Kerim’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücadelesi”, ”Sünnet Olmadan Ümmet Olmaz” (Prof.Dr. M. Es’ad Coşan), “Güzel Ahlak”(İmam Gazali) ve “Adap” konularını işleyerek bugünlere geldi.

Güzel Türkçemizin yanında Arapça ve İngilizce seçenekleriyle, hem yurt dışından hem de ülkemizdeki sığınmacıların katılımı sağlandı. İlgili kurumlardan alınan onaylarla Engelliler, yaşlılar, koruma altındaki çocuklar ve cezaevlerinden mahkûmlar da yarışmalarda yerlerini aldılar.

Sürecin ve ödüllerin detaylıca yer aldığı yarışma şartnamesi, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra web sitesinde yayınlanmaktadır. Türkiye ödüllerinin yanında, paydaş STK’lar tarafından il dereceleri de ayrıca ödüllendirilmektedir.

Geçen yıl pandemiden dolayı “Sağlıklı Yaşam” konusunda hazırlanan kitaplar 600 bin öğrenciye ulaştı. Bu yıl onuncu kez tekrarlanacak yarışma “Sağlıklı Düşünme” teması ile bir milyon yarışmacıya ulaşmayı hedeflemektedir.

İlkokul Kategorisi yarışmacıları için “Elma Dersem Düşün” eseri kaynak alınacaktır. Ortaokul Kategorisi yarışmacıları için hazırlanacak sorulara “Eyvah! Ceviz Çatırdıyor” isimli kitap, Lise ve erişkinler için ise Doç. Dr. Ramazan Yasin’in kaleme aldığı “Düşün! Bir de Sağlıklı Düşün!” isimli kitap temel teşkil edecek.

“Sevgi, sağduyu, adalet, bağımsızlık, doğruluk, güven, kalite ve safiyet gibi evrensel değerlerden ödün vermeksizin sağlam adımlarla yürümeyi ilke” edinen ve bu yarışma ile “doğru kaynakları ve doğru bilgiyi ayırt edebilme becerisini artırmak, bakış açılarını genişletmek, dünyada olup bitenleri farklı perspektiflerden değerlendirebilmek ve düşünce ufkuna, doğru anahtarlarla yeni kapılar açmayı” hedefleyen organizasyon heyetini, ülke geleceği için kaygı duyan, fikir çilesi çeken tüm sağduyulu gönüller adına yürekten kutluyorum.

Yarışmaya kayıt olmak, detaylı bilgi ve on line sınavlar için: https://www.ufkayolculuk.com

(*) Ahmet GÜRBÜZ – Özgeçmiş:

Şiir, Edebiyat, Doğa ve Sosyal Projelerle ilgilenmekte. 1992 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti Müftülüğünün Eski Kırım’da düzenlediği ‘Temel Dini Bilgiler Eğitimi’ projesinde gönüllü eğitmen olarak yer aldı. Kahire yıllarında AKRA FM’in temsilciliğini yaptı. 10. kez ülke çapında düzenlenen Ufka Yolculuk Bilgi ve Kültür Yarışmasının Ankara organizasyonunda görev almaktadır. Daha önce Genel müdürlüğünü yaptığı A Grubu seyahat acentesi bünyesinde 3 yıl süreyle turizm temalı derginin sorumlu yazı işleri müdürü ve genel yayın yönetmenliğini yürüttü. Muhtelif haber sitelerinde yazılar yazmakta “Küreselleşme Kıskacında Yerel Kültür ve Kültürel Kimlik”, “Göçün En Kırılgan Halkası Refakatsiz Kayıp Çocuklar” ve “Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Aile” başlıklı yayınlanmış üç bilimsel makalesi bulunmakta. 2012 yılından beri Ankara’ya gelen Suriyeli sığınmacıların iskân, iaşe-ibate, eğitim ve sağlık sorunlarıyla hem mütercim olarak, ve STK faaliyetleriyle ilgilenmekte.