Üstün İnanç: Muallim, Mürebbi ve Bir Mekteb Şahsiyetin Ardından

Bazı mümbit topraklar, üzerinde hayat bulan insanları hususi bir seciye ile şekillendirir. Yüz, vücut, ses, gibi maddi unsurlar yanında mizaç, duruş, davranış ve edasıyla da şekillendirir. Toprağın kaderi, zaman içindeki hikâyesi; insanlarının kaderi, seciyesi, duruş, davranış ve şahsiyetlerinin teşekkülünün esas zeminidir. Derler ya, insan yaşadığı yere benzer… Melâli, süruru, saadeti bu kutlu topraktan doğar adeta. İstanbul’da doğmuş, İstanbul’u gönlü ve ruhu ile temessül etmiş.

Ben İstanbul’u ve İstanbulluluğu; M. Kaya Bilgegil, M. Orhan Okay, Üstün İnanç ve Vehbi Erdebil’den tedris ettim. Mezkûr eşhasın her birinden İstanbul’u farklı tarafları ile öğrendim. Üstün Ağabey, hem kitapları, hem de sohbetleri ile adeta ruhuma ve gönlüme İstanbul aşısı ile bu Şehr-i Tayyibe’yi zihnime nakşetti. Özellikle Makedonya gamzesi ile…

Bir dönem arkeolojisi adeta…

Jön Türkler, Hareket Ordusu 31 Mart Vakası. Dönemin siyasi ve sosyal ahvalini derinliğine anlatan; vaka, mekân ve eşhas sistematiği… Osmanlının sancılarını, zamanın belirsizliğini, Sultan Abdülhamid’e karşı teşkilatlanma teşebbüslerinin tahlilleri ve insan unsuru problematiği çözümlemeleri…

Romanın kahramanı Tavil Fehmi, Erkân-ı Harbiye Riyasetinde İstihbarat Şube Müdürü. Bir devlet ve millet sevdalısı. Üstün İnanç, bütün romanlarında olduğu gibi bu romanında da müşahede ve tasvir ustalığı ile fevkalade bir İstanbul panoraması çiziyor. Bu panorama, aslî, otantik geçmiş zaman resimleri tersim ediyor. Bu resimlerde kaybolan zaman ve mekân lezzetleri hissedersiniz. Buram-buram İstanbul aşkının, kaybolanın o buruk lezzetini…

Romana isim olan Makedonya, Üsküp, Manastır, Ohri ve Selanik gibi şehirlere de gönderme yapan bir coğrafyanın, kaybolan vatan parçaları… Üstün İnanç’taki coğrafya ve vatan tasavvurlarını bu roman ile birlikte hemen bütün eserlerinde görebilirsiniz. Muallim, mürebbi, usta vasıfları ile çevresindeki çok sayıda insanı sarıp-sarmalayan bir mektep şahsiyet… İsmi ve soy ismi ile böylesine müsemma oluş, böylesi bir mazhariyet şahsiyetinin temelini teşkil etti. Daim hürmet gördü.

Geçtiğimiz yılarda Karagöz Derneği’nin tertip ettiği ve bir ay süren Karagöz Festivalinde Onur Konuğu olarak ödül aldı. Mezkûr dernek aynı festivalde, şahsıma da Emek Ödülü lâyık gördü. Kaderin mes’ud tecellisi ile aynı sahnede buluştuk. Ödül töreninde teveccühleri ile beni mahcub ve mesrur etti. Bu yazı, kendi izine ve alelâde hadiselerin mahbesine düşmeden hayatı, büyük ideallerin, fedakârlık ve feragatlerin yaşama alanı olarak idrak eden bir gönül adamından, bir kaç tesbit olarak değerlendirilmelidir.

Gani rahmet ve mağfiret niyazıyla; mekânı cennet, makamı âli, menzili mübarek ola.

Bekir Sıddık Soysal