Maarif Nedir?

Maarif, ‘marifetler, bilgiler’ anlamına gelmektedir.  

Maarif, arefe kökünden gelmekte olup marifetin çoğuludur. Kelime anlamı itibari ile tahsille elde edilen bilgi demektir.

‘Büyük Mevlâna’nın oğlu Sultan Veled’in şu mısraı, farklı bir anlamlandırma gerektiriyor: 
“Dışı temiz içi paslı olanlara müreccahtır gibi bazı maarif söyler”
burada maarifin terbiyevî, eğitici şey anlamına kullanıldığını görüyoruz.’(D.M.D)

Maarif insanı yaşatma, dünyayı imar etme idealine dayalı  dünya bakışımızın kavramlaştırdığı bir kelimedir. Maarifin; arif, arife, muarefe, tarif, tarife gibi pek çok kavram ile bir çeşit akraba ilişkisi mevcuttur. Osmanlı intelijansıyasınca 18. asırda ilim/talim/terbiye hayatımıza kazandırılmış bir kavramdır. Tahsil, tedris, talim, teallüm, meşk ve terbiyeyi   içine alan ve aşk ile yapılan ulvi bir insan yetiştirme sanatıdır. 

Çok geniş ve zengin bir anlam ve anlama alanı mevcuttur. İçinde; ilim, irfan, tahsil ve terbiyeyi barındıran, arif insan yetiştirme idealini de içine alan bir değerler manzumesini bize anlatır. Bütün temel kimlik ve kültür değerlerimizi kazandırmaya dönük bir muhtevaya sahiptir.  

Maarif, insanın yaratılış ve mizaç özellikleri diyebileceğimiz şakilesinin tanınması, keşfedilmesi, geliştirilmesine dayalı düzenin kurulduğu sistemin adıdır. İnsanı ve fıtratını geliştirmeyi, bu dünya yolculuğundaki mükellefiyetlerini kuşanıp görevlerini ifasını hedefler. 

İnsanın bu dünyayı imar etme maksadına dönük vizyon ve perspektifini kuşandırarak, bu istikamette talim ve terbiyesini hedefleyen ders, program, müfredat ile donanımlı terbiye sistemi kurmayı hedefler. 

Maarif, talebe ile olan ilişkisini terbiye boyutu ile ele alıp, insanı ruh, düşünce ve beden olarak olgunlaştırmaya dayalı olarak kurulan bir sistemin adıdır.  Temeli tekemmül ettirmeye, olgunlaştırmaya, inşa etmeye dayanır, tüketmeye metalaştırmaya değil. Talebe ile ‘ruhlar sanatkârı’ muallimi arasında geçen ilim yolculuğunu hikâye eder. Bu hikâye aynı zamanda çileli, manalı, muhtevalı, hasbi bir gönül ve kalp terbiyesini de içine alır.

Maarif, Yunus’un, ‘Erenlerin sohbeti artırır marifeti’ sözünde olduğu gibi ilim ve irfan sahibi insan yetiştirir.  Maarif, marifet sahibi, marifetli, hünerli, dünyayı hakkıyla anlayan, hakikatiyle yorumlayan, hakka ram olan insan hedefi güder. Bilgiyi, bilgeliği içine sindirmiş, olgunlaşmış insan yetiştiren sistemdir maarif. Nihai hedefi marifetullahtır. İlmin başı Allah’ı bilmektir ve maarifin bütün felsefesi insanı Allah’a götüren bilgi, metot, yol  ve idrake dayanır.

Maarif, Hakk’ı bilen, hakkı söyleyen, hakkı tutan, hakkı kaldıran, hakkın tarafında duran karakter ve mizaç sahibi insan yetiştirir. Maarifin özü, ahlak sahibi insan yetiştirmeye dayalı bir terbiye sistemidir.

İyilik, doğruluk, dürüstlük, ötekine yardım, hakşinaslık gibi temel değerlerimiz üzerine kurulmuş, üretmeye dayalı insan inşa eden, metayı değil manayı esas alan terbiye sistemi üzerine kurulmuş ‘insan’ odaklı sistem kurmayı esas alır maarif. İnsanın bedeni gelişim ve ihtiyaçları yanında ruhi cephesini de besleyen, kalbi sökülmüş çağa yegâne ilaç olan bir sistemdir.

Fen bilimlerini ve sosyal bilimleri insanlığa hizmet için geliştiren insan merkezli sistemin adıdır, maarif.

Tarihimizi bilen millî tarih şuuruna sahip insan idealiyle yüklüdür. Millî aidiyetler ve milli kimlik ile donanımlı insan, maarifin temellerini oluşturur. Tarihi kültürü ve bütün gelenekleri ve birikimi ile Türkçe’yi bilen, konuşan, Türkçe ideal ve şuuruna sahip insan yetiştirmek üzerine kurulan sistemin adıdır, maarif. Kendini seven, insanı seven, insanını seven idealizm yüklü,  kültür sahibi insan ideali ile olan sistemdir, maarif.

Maarif tabiattır, tabiiliktir. Estetiktir, güzelliktir.

Maarif insandır.