Bir Ders Nasıl Sevdirilmez?

İlkokuldayken öğretmenimiz 3, 4 ve 5. sınıf öğrencilerine üç matematik sorusunu ‘ortak ödev’ olarak verdi. Deftere yazdığımız soruları akşam evde çözüp ertesi gün getirecektik. Üçüncü sınıfta olmama rağmen kendime güveniyordum. Çünkü bu konuda bana yardımcı olabilecek biri ilkokul mezunu, diğeri ortaokul öğrencisi iki ağabeyim vardı. Elbette yardım ederlerdi.

Akşam ağabeylerime konuyu açıp yardım istedim. Her biri benim isteğime bir istekle karşılık verdi: Benim yerime şu işi yaparsan… İstenilenler benim yapabileceğim işler değildi. Bu yüzden kabul etmedim. Onlar da benim yardım talebimi kabul etmedi. İki gözüm iki çeşme, ağlaya ağlaya o üç soruyu çözdüm. Gözyaşlarım defterin sayfasını ıslattı.

Ertesi gün okula gittiğimizde temizlik (el, ayak, tırnak, mendil) kontrolünden sonra sıra ödevlere geldi. Öğretmenimiz ödevleri de kontrol etti. Birleştirilmiş sınıf olarak eğitim verilen, tek derslikten ibaret okulumuzda 3, 4 ve 5. sınıfta okuyan öğrencilerin sayısı on beş kadardı. O gün -muhtemelen ödevi yapamadıkları için- ikisi üçü gelmedi. Gelenlerden üçüncü sınıfta okuyan bir ağabey iki soruyu, dördüncü sınıftan bir arkadaş bir soruyu doğru cevaplayabilmişti. Üçüncü sınıfta olan ben ise yaşadığım korku ve akıttığım gözyaşına rağmen üç soruyu da doğru cevaplamıştım. Başarıysa bu bir başarıydı. Lakin ben bu dersten niçin korkuyordum?

Birincisi, mahalle baskısı. Diğer dersleriniz ne kadar iyi olursa olsun, matematiğiniz zayıfsa tembel öğrenci muamelesi görürdünüz. Bu yüzden matematiğiniz iyi olmak zorundaydı. İkincisi, matematik dersinde tahtaya kalktığınız zaman soruyu yapamamanın karşılığı zayıf not veya en hafifi kulak çekme olan, tokat, cetvel, sopa, enseye şaplak, kafaya tak tak vurmayı içeren muhtelif cezalardı.

Sınıf birleştirilmiş sınıf olunca bu vakalar hiç bitmiyor, dizi filim gibi hemen hemen her gün tekrar ediyordu. Ders yüzünden dayak yemesem de matematik dersinde korkudan neredeyse sıranın altına girecek hâle gelirdim. Yanlış yaparsam, yapamazsam, zayıf not alırsam, ben de dayak yersem korkusu…

İki yıl aradan sonra gittiğim ortaokuldaki matematik öğretmenimizin elinde iki materyal bulunurdu. Birisi dört santim kalınlığında bir matematik kitabı, diğeri kırk santim uzunluğunda bir sopa. Tahtada yanlış yaparsan “Aç elini.” Çat, çat! Sırada yanlış yaparsan sopa kafana inip kalkar. Tak, tak! Söz: “Ben böyle mi söyledim salak!” Sonra iki yıllık enstitüyü bir-iki ayda bitirip öğretmen olan tazeler. Onlar için derste öğrenciyle didişmek en büyük işti. Gel de bu şartlarda cesur ol. En arka sıraya oturur, öğretmenle göz göze gelmemeye çalışırdım. Hani beni tahtaya kaldırmasın.

Lisedeki matematik öğretmenimiz ilginç bir adamdı. Bazen kızarmış gözlerle derse geldiği olurdu. Hep anlatır, not aldırmazdı. Tahtaya kaldırdığı arkadaş yanlış yapsa aslan kesilir, “Benim aptal oğlum (aptal kızım), ben böyle mi anlattım, böyle mi öğrettim? Sana elimin tersiyle öyle bir çarparım. Tahtaya fotokopin çıkar. Sonra jiletle de kazıyamazlar.” derdi. (Fotokopi makinasının adını duymuş, henüz kendisini görmemiştik.) Arkadaşları bilmiyorum, ama benim oturduğum yerde kanım çekilir, görünmemek için hemen önümdeki arkadaşı siper alırdım. Lise birde ilk ve son kez tahtaya kalktım. Allah yardım etti de sorulan soruyu çözdüm. Yoksa sınıfın en iyi öğrencilerinden birisi olarak aynı muameleye maruz kalsam hâlim nice olurdu!

Lise ikinci sınıftayken genelde korkudan kaynaklanan cesaret, özelde sınıf başkanı olmamın verdiği ayrıcalıkla bir fırsatını bulup “Hoca’m, beni tahtaya kaldırmasanız…” dedim. “Niye?” diye sordu. Korktuğumu nedenleriyle birlikte anlattım. “Ben de diğer derslerin iyi, matematik neden bu kadar düşük diye merak ediyordum.” dedi ve talebimi “Peki” diyerek kabul etti.

Lise dördüncü sınıfın sonuna kadar öğretmenimiz beni tahtaya kaldırmadı. Son iki sınıfta imtihanlar dışında derslere girmedim desem abartmış olmam. Çünkü iki saatlik ders, öğleden sonraya denk geldiği için -bazen izinli bazen izinsiz- öğleyin trene atlayıp köye gidiyordum. Lise hayatım boyunca bir kez bütünlemeye kaldığım dersten korku kaçışıydı bu, köy bahane. O anda insaflı davransa da bu öğretmenin ne yapacağı belli olmaz. Beni de tahtaya kaldıracağı tutabilir, soruyu çözemezsem aynı hakaretleri duyabilirdim. Not olarak dört buçuk-beşlerle idare ettim.  

Sanırım, o yıllarda pedagoji ve pedagojik formasyon henüz icat edilmemişti! Öğretmenlerin pek çoğu muhtemelen “Biz babadan / hocadan böyle gördük” anlayışıyla hareket ediyordu. Oysa ben, öğretmenime derdimi söylemiştim, “Korkuyorum” demiştim. Yahu hoca, kaldır tahtaya; yaz 2+2= ? “Bu işlemin sonucunu bul.” deyiver. Ben de korkumu yeneyim, cesaretleneyim.

İlkokula başlamadan çarpım tablosunu zehir gibi öğreniyorsun. Başladığında dört işlemi şıkır şıkır yapıyorsun. Üçüncü sınıftayken beşinci sınıf düzeyindeki soruyu çözüyorsun… Lakin gördüklerin seni korkutuyor. Bu korku nasıl yenilir? Bunu öğrenci bilemez. Ancak ehil bir öğretmen, bu sorunu fark eder ve çözüm üretir değil mi?

Korkan, çekinen, içine kapanan, heyecanlanan, başka nedenlerden dolayı derse odaklanamayan öğrencilerin bu durumlarını da fark edip düzeltmek, derse katılımını sağlamak, onları kazanmak çok önemlidir. Adını isteklendirme, teşvik, motivasyon, güdüleme vs. ne koyarsak koyalım buna ihtiyaç var. Dün vardı, bu gün de var, yarın da olacak. Üstelik (ilkokul, ortaokul, lise, üniversite fark etmez) eğitimin her kademesinde. Formasyon eğitimi almış, alanına hâkim, etkili yönetim becerisine sahip bir öğretmen de bunu yapar zaten. Görmezden gelmek, yok saymak, hafife almak, gülünç veya küçük duruma düşürmek, suçlamak, notla veya şiddetle tehdit edip cezalandırmak onun işi değildir.

Güler yüzlü, sevecen, sabırlı, anlayışı, adil, tutarlı, değer veren, dinleyen, anlayan, soran, sorgulayan, notla korkutmayan, teşvik eden, dersini sevdiren ideal bir öğretmen; herhangi bir olumsuzlukla karşılaştığında çözümcül yaklaşımlar sergileyebilen, öğrencisinin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini tespit edip karşılayabilen, onun “başarısızlık korkusunu” yenmesini sağlayan, cesaretlendiren öğretmendir.

Eğitim-öğretimde hizmet alanı oldukça geniş olan ve “Eğitimde doğru stratejilerin uygulanması” ile ilgilenen eğitim pedagojisinin temel amaçlarından birisi de okul başarısızlığı, uyumsuzluğu ve korkuları olan öğrencilere yardımcı olmaktır. Günümüzde şiddet içeren cezalar pek söz konusu olmasa da bazı tutum, davranış, yaklaşım ve iletişim hataları yüzünden öğrencilerin derse, öğretmene, hatta okula karşı istek, sevgi ve ilgisi azalabiliyor. Bu sebepten korkutan değil; seven, sevdiren, ilham veren, ilgi uyandıran öğretmenlere ihtiyaç var. Unutulmamalıdır ki öğretmeni seven öğrenci, dersi sever; dersi seven öğrenci başarılı olur.

Mustafa USLU