İslam Şairi İstiklal Şairi Mehmed Akif
İlhamını İslam’dan Alan Milli Şairimiz Mehmed Akif Ersoy‘un Şiiri ve Şairliği Hakkında Çok Şey Öğreneceksiniz
Kitap, ilk olarak Mart 2008’de Yazar Yayınları tarafından basılmıştır. Kitabın Yazarı D. Mehmet Doğan’dır (1947-2024) Yazın dünyasına bir şiirle giren Doğan, sonra “Hareket Dergisi’nde çıkan incelemeleriyle tanınır. Tarih, edebiyat, dil gibi alanlarla ilgili çalışmalar yapmış, televizyon metinleri ve senaryolar yazmış, çeşitli televizyon program ve filmlerinin yapımında görev almıştır. Mehmed Akif Ersoy (1986) biyografisi Doğan’ın yazdığı belgesellerdendir.
TYB bünyesinde Mehmed Akif Ersoy Araştırmaları Merkezinin kuruluşuna öncülük etmiştir. 12 Martın İstiklal Marşı Günü olarak kutlanması yönündeki çabaları sonuç vermiş, TBMM 4 Mayıs 2007’de İstiklal Marşı’nın kabul edildiği günü, İstiklal Marşı Günü ve Mehmed Akif Ersoy’u Anma Günü olarak kutlanmasıyla ilgili kanunu kabul etmiştir. Yazar Safahat ve İstiklal Marşı şairi Mehmed Akif Ersoy’un anılması, Ankara’da Milli Mücadele sırasında ikamet ettiği Tacettin Dergahı’nın korunması için çaba sarf etmiş, hayatı boyunca Mehmed Akif’i eserleri çalışmaları ile tanımaya çalışmıştır.
Doğan’ın Mehmed Âkif’ten bahsettiği ilk kitabı 1989 yılında yayınlanan “Camideki Şair” adlı eserdir. Eser Âkif’in hayatı, sanatı, düşüncesi, mücadelesi ve şahsiyetiyle ilgili değerlendirmeler içerir. Yazarın Akif ile ilgili ilk kitabı olan bu eser iki defa genişletilerek yayınlanmıştır. “1978’den beri TYB’nin büyük önem verdiği Mehmed Akif anmaları sayesinde elimizde bir kitap oluşturacak metin birikti.” diye bahseder yazar. İslam Şairi İstiklal Şairi Mehmed Akif kitabının yazım sürecine ilk kitabın belirli bir hacme ulaşmasının ve TYB’nin önemli katkısı olduğunu ifade edebiliriz.
159 sayfadan oluşan eser bir sunuş yazısı ile başlıyor, devamında giriş bölümünde Âkif’in fikir dünyasının nasıl şekillendiği anlatılır. Yazar Mehmed Âkif’i, “Gizlisi saklısı olmayan, eserleri ve hayatıyla gözler önünde bulunan, fikirlerini ürkmeden, korkmadan, yılmadan açıkça ifade eden bir şahsiyet… Kelimenin tam manasıyla gerçek bir aydın” olarak niteliyor. Onunla ilgili bilinmeyenlerin onun gizlisi saklısı olmasından değil, bizim onu bilmek konusunda yetersiz kalmamızdan, araştırmamızdan kaynaklandığını belirtiyor.
Kitap, “İslâm Şairi” olarak bilinen ve bu sıfatla Ankara’ya davet edilen Mehmed Âkif’in Milli mücadelenin manevi cephesini güçlendiren bir şahsiyet olarak “İstiklâl Şairi” ünvanını alması ve istek üzerine İstiklal Marşı’nı yazmasını konu alır.
Altı bölümden oluşan kitabın bölümleri; “Mehmed Âkif Hayatı Eseri”, “İslam Şairi Akif Bey Ankara’da”, “Gençlik İçin İki Model: Hâluk ve Asım”, “Mehmed Âkif ve Süleyman Nazif”, “Nureddin Topçu ve Mehmed Âkif: İki şahsiyet, tek karakter”, “Mehmed Âkif, İstiklâl Marşı, Taceddin Dergâhı” olarak sıralanır. Her bir bölüm, farklı bir perspektiften Âkif’in hayatını ve çalışmalarını incelerken, aynı zamanda dönemin sosyal ve siyasi olaylarına da ışık tutuyor.
Kitap, sadece Âkif’in değil, dönemindeki diğer önemli şahsiyetlerin de portrelerini çizerek, okuyucuya zengin bir tarihsel bağlam sunuyor. Âkif’in dostlukları, düşmanları, idealleri ve halk üzerindeki etkisi, eserin her sayfasında detaylandırılıyor. Özellikle Âkif’in gençlik için sunduğu modeller olan Halûk ve Âsım üzerinden yapılan analizler, geleceğe dair umut ve ideallerin nasıl şekillendiğini gösteriyor.
Kitap yalnızca Âkif’in hayatını anlatmakla kalmıyor, onun ürünlerini, farklılıklarını ve sanat anlayışını analiz ediyor.
Âkif’in edebi kişiliği, şiirlerindeki temaları ve milli mücadeledeki rolü değerlendiriliyor. Onun İslami kişiliği ve sosyal durumu hakkında açıklamalar içeriyor.
Dolayısıyla kitap tür olarak hem bir biyografi hem de sosyal bir inceleme kitabıdır. Kitabın anlatımında yazar akademik bir dil yerine herkesin anlayabileceği akıcı, anlaşılır ve bilgi verici bir dil kullanmıştır. Âkif’in şiir ve yazılarından alıntılar aktararak Mehmet Âkif’in vatanseverliği, şiirlerinde işlediği temalar (ahlak, vatan sevgisi, İslami hassasiyetler vb.), halkın diliyle yazması ve realist bir anlatım tarzını benimsemesi vurgulanmış; o dönemdeki siyasi ve sosyal olaylarla Milli Mücadele dönemine ışık tutmuş konuları pekiştirmiştir.
Âkif’in sadece bir şair değil, aynı zamanda bir dava adamı olduğuna vurgu yapılır. Çocukluk ve gençlik yılları, aldığı eğitim, ailesi ve yetişme tarzı ele alınır.
Osmanlı’nın son döneminde yetişen Âkif’in fikir dünyasının nasıl şekillendiği anlatılır. İstiklâl Marşı’nın yazılış süreci ve Âkif’in bu süreçteki duyguları anlatılır. Marşın milli bilinç açısından önemi ve anlamı detaylandırılır.
Günümüzde Âkif’in fikirlerinin ne kadar güncel olduğu, onun örnek alınması gereken ahlaki duruşu ve vatanseverliğinden bahsedilir.
Eser, Mehmet Âkif’i hakkıyla anlamak açısından oldukça yararlıdır, detaylı bir şekilde düşünülmüş, etkileyici bir dille kaleme alınmıştır.
Milli mücadelenin gerçek fikir zeminini ve Mehmet Âkif’in rolünü, Âkif ile Süleyman Nazif, Nureddin Topçu ilişkisini anlama yönünden çok faydalı bir eser olduğunu söyleyebilirim. Mehmet Doğan, Âkif’i sadece bir şair olarak değil, aynı zamanda bir dava ve fikir adamı olarak ele alıyor.
Kitap, Mehmed Âkif’in hem sanat yönünü hem de ahlaki ve milli duruşunu anlamak isteyenler için önemli bir kaynak niteliğinde. Mehmet Âkif deyince ilk okunması gereken kitaplardan birisidir.
Şerife Nur Altay
