Doğu toplumlarında görülen devletçilikle batı toplumlarında görülen devletçilik, zihniyet olarak birbirinden hayli farklı olmuştur. Doğu zihniyetindeki devletçilikte kültürün öngördüğü bir sosyal hayat varken, Batı zihniyetindeki devletçilikte jakoben bir mühendislik hep var olmuştur. Mesela, 19.yüzyılda, Osmanlı’da devletçi bir zihniyet vardı ve bu toplumda onlarca kültür bir arada yaşıyordu. Aynı yüzyılda Fransa’da...
Şeyh Muhammed Raşid efendi, bütün ihtişamıyla Divanından inmiş ve sırtındaki deve yününden yapılmış abasıyla, iri yapılı gövdesiyle bir dağ gibi yürüyerek yanındaki müritleriyle geliyordu bize doğru. Mustafa Yazgan ilk kez görüşecekti onunla. . Ben daha evvel görüşmüştüm ve kendileriyle sohbet etmiştim. Şeyh Efendi, gül tarhını bir iki adım geçti. Oğlu...