Umurbaba: Çocukluğumun Kafdağı

Çocukluğumun Kafdağı, masal ülkesiydi. Başında şahinlerin tünediği ulu meşe ağaçlarının gölgesinde cinler top oynar, devler ve ejderler güreş tutardı. Kara kara kayalıkların üstünde kartallar, dibinde kurtlar konaklardı. Zirvesi gizemli, çehresi asildi.

Rüzgârı, yağmuru, karı şiddetliydi. Soğuğu çetin, suları buz gibiydi. Orada gök başka gürler, şimşek başka çakardı. Kar erken yağar, geç kalkardı. Duldalarında adı sanı bilinmeyen envaiçeşit çiçekler açardı. Kekiği ve kekliği dillere destandı.

Zirvesine çıktığımda başkent Ankara’yı göreceğimi sandığım bu dağla ilgili bir merakım, bir de korkum vardı. Merakım, dağın tepesinde elim bulutlara değer, başım erer miydi? Korkum, bu koskoca dağ, günün birinde köyümüzün üzerine devrilirse hâlimiz nice olurdu!

Dört bir tarafından salınıp inen irili ufaklı onlarca derenin membaı olan bu gizemli dağın zirvesine ilkokul birinci sınıftayken nisan ayının sonlarında düzenlenen bir okul gezisinde lastik pabuç, siyah önlük, beyaz yakayla saatlerce yürüyerek ilk defa çıktığımda henüz yedi yaşındaydım.

Köyümüzde son günlerini yaşayan bahar mevsimi; çoğunlukla gökyüzünün derin maviliğine kucak açan, kış mevsiminde başında duman, bağrında sis; yazın bulut eksik olmayan bu dağın yazısına, duldasına ve zirvesine henüz yeni gelmişti.

Yosunlarla birlikte çeşit çeşit otlar, çoban çeşmelerinin ve pınarların ayağına yeşil bir halı gibi serilmişti. Bu yemyeşil doğal halıları renk renk, irili ufaklı, adlarını bilmediğim çiçekler süslüyordu.

Vaktizamanında üzerinde kartalların konakladığı kayaların bağrından sızan sular, kekik bahçesini andıran yamaçlar, pek çoğuna yıldırımlar zarar verse de dalları ve gövdeleri yosun sakallı ağaçlar, doğal kalesi, zirvedeki kale kalıntısının taş yığınları, mezarlık ve mezarlar beni başka âlemlere götürmüş; dağın gizemine gizem katmıştı.

O gün orada komşu köyün okuluyla da buluşmuş, yaşıtlarımızla öğretmenlerimizin gözetiminde oyunlar oynayıp güreş tutmuştuk. Güreştiğim öğrencilerinden -her nasılsa- biri elinden diğeri başından yaralanmıştı.

Zirveye vardığımda bulutlara elim değmedi, başım ermedi ama zirve rüzgârlı, çeşmelerin ve pınarların suyu buz gibi soğuktu. Ulu ağaçlarının altında ne cinler vardı ne devler ve ejderler. Ardında, ardı ardına dağlar sıralanmıştı, fakat Ankara yoktu.

Günün birinde eşkıyaya barınak, bir başka gün düşmandan korunmak için sığınak, kuytuları yıllar boyu yörüklere yaylak ve otlak olmuş bu dağ, başka kimlere mekân olmuştu? Başından kimler aşmış, yollarından kimler geçmişti? Ulu meşe ağaçlarının altında kimler gölgelenmişti? Ya, isimsiz mezarların başında meçhul birer muhafız edasıyla duran kara taşlara ne demeliydi! Bu mezarların sakinlerini nereden, nasıl öğrenmeliydi? Yarım yamalak söylentilerden başka bilen de bilinen de yoktu. 

Bir akşam vakti zirvesindeki harikuladeliğe şahit olduğum dağda Bekir Ali, Ömer veya Umur Baba ya da başka evliya yaşamış mıdır? Yaşadıysa Anadolu’nun pek çok yüksek tepesinde ve dağında olduğu gibi bu dağın zirvesinde de onlardan biri veya birkaçının kabri var mıdır? Varsa dağ, bu yüzden mi evliya duruşludur?

Bulunduğu yere sapasağlam yerleştirilen Umurbaba Dağı, adını 1278-1428 yılları arasında bölgede hüküm süren Germiyanoğullarının emirlerinden, II. Yakup Bey’in büyükbabası Umur Bey’den (Umur b. Savcı) mi almıştır? Önceki adı, adları nedir? En iyisi bu mülahazaları ilgililerine bırakalım ya da Umurbaba Dağı bu hâliyle de gizemini korusun.

Halk arasında adına -galat- Omurbaba veya Ömerbaba denilip evliya Bekir Ali adına mezar çevrilse de Umurbaba Dağı, kendimi bildim bileli muhkem bir sur gibi yerli yerinde duruyor. Eşme’ye, Kula’ya, Alaşehir’e, Sarıgöl’e, Gediz Nehri’ne, uzak yakın dağlara, gelip geçen yolculara selam veriyor.

Peki, Umurbaba şimdilerde ne hâldedir?

Yollar zirveye kadar ulaşmış; hayırsever bir iş insanımız, çeşmelerin tadilatını yaptırıp başına oturma grupları ve piknik malzemeleri koydurmuş. Lakin çevreyi kirletme eğitimini nereden, kimden, nasıl alıp özümsediyse, doğayla barışık olmayı beceremeyen vefasız kimseler, her yerde olduğu gibi bu dağ başında da yapacağını yapmış. Buluntu için mezarlıkları ve sağı solu kazanlar yetmemiş, yiyip içtiklerinin atıklarıyla fütursuzca çevreyi kirletenler zuhur etmiş.

Şiirlere ilham, türkülere ve birkaç değinme hariç yazılara konu olmasa da -her şeye rağmen- Umurbaba Dağı, çocukluğumun Kafdağı olmaya, hayallerimi süslemeye devam edecek. Sakın, haritalarda görünmeyişine veya rakımına bakıp aldanmayın. O, yüce bir dağdır.

Mustafa USLU