Türk edebiyatının şıngır mıngır yazarı: Salah Birsel

“Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu”, “Dört Köşeli Üçgen”, “Aynalar Günlüğü”, “Bay Sessizlik” ve “Hacivat Günlüğü” adlı kitapların da aralarında bulunduğu çok sayıda eseri ardında miras bırakan şair, çevirmen ve yazar Salah Birsel, yaşama veda edeli 22 yıl oldu.

Asıl adı Ahmet Selahaddin olan Birsel, 14 Kasım 1919’da Balıkesir’de dünyaya geldi. Üzüm tüccarı Hafız Talat Bey’in oğlu olan Birsel, henüz altı aylıkken, ailesi İzmir’e yerleşti.

Öğrenimine Saint Polycarp Fransız İlkokulu’nda başlayan yazar, ortaokulu Saint-Joseph Koleji’nde okudu. Birsel, 1934’te girdiği bakalorya sınavını kazanarak İzmir Erkek Lisesi’ni tamamladı.

Usta edebiyatçı, 1937’de hukuk öğrenimi için İstanbul’a geldi. Aynı yıl ilk şiirini yayımlayan Birsel, bir yandan öğrenimine devam ederken bir yandan da Sümerbank’ta memur olarak göreve başladı. Fakat kısa bir süre sonra istifa ederek İzmir’e döndü.

Salah Birsel, 1938-1939 ders yılında Alsancak Gazi Ortaokulu’nda tarih ve yazı öğretmeni olarak görev yaptı.

İstanbul Hukuk Fakültesi’ni ikinci sınıftayken bırakan yazar, İş Bankası’nda çalışmaya başladı. Bir süre sonra felsefe bölümünde eğitime devam etti.

Birsel, 1943’te Hilmi Ziya Ülken’in “İnsan” dergisini 20. sayısından itibaren devralıp beş sayı kadar çıkarırken, aynı yıllarda Burhan Arpad’la AB Neşriyat’ı kurdu. Aralarına İhsan Devrim’in de katılmasıyla yayınevinin adı ABC olarak değiştirildi.

Dünya İşleri’ni 1947’de okuyucuyla buluşturdu
İlk şiir kitabı “Dünya İşleri”ni 1947’de yayımlayan yazar, 1948’de İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi.

Yazar Birsel, 1951’de Edip Cansever ve Alp Kuran’la “Nokta” dergisini yayımladı. Asıl şöhretine 1970’lerde yayınlanan denemeleri ile ulaştı. Bu denemelerinde az bilinen kelime ve deyimlere yer verdiği yazılarında farklı bir mizah üslubu geliştirdi.

Yazarımız asıl eserleri diyebileceğimiz kitaplarında kendine has bir üslup geliştirdi. “Salâh Bey Tarihi”ni oluşturan “Kahveler Kitabı”, “Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu”, “Boğaziçi Şıngır Mıngır”, “Sergüzeşt-i Nono Bey”, “Elmas Boğaziçi” ve “İstanbul-Paris” adlı eserlerinde, maziyi yad etmek isteyenlere İstanbul kahvelerini, Beyoğlu ve Boğaziçi’nin sanat muhitlerini otantik bir üslupla anlattı.

Özellikle İstanbul’u ve İstanbul geçmişini anlattığı yazıları oldukça kültür tarihimiz açısından çok kıymetlidir. Her birisi kültürümüzün ve kültür tarihimizin kıymetlerini gün yüzüne çıkaran latif kalem tatlarıdır.

ESERLERİ:

ŞİİR:

• Dünya İşleri (1947)
• Hacivat’ın karısı (1955)
• Ases (1960)
• Kikirikname (1961)
• Haydar Haydar (1972)
• Köçekçeler (1981)
• Bütün Şiirleri (1986)
• Varduman (1993)
• Yalelli (1994)
• İnce Donanma (1995)
• Rumba da Rumba (1995)
• Yaşama Sevinci (1995)
• Çarleston (1995)
• Baş ve Ayak (1997)
• Sevdim Seni Ey İnsan (1997)

DENEME, ELEŞTİRİ, GÜNLÜK:

• Şiirin İlkeleri (1952)
• Günlük (1955)
• Sev Beni Sev (1957)
• Kendimle Konuşmalar (1969)
• Şiir ve Cinayet (1975)
• Kahveler Kitabı (1975)
• A Beyoğlu Vah Beyoğlu (1976)
• Kuşları Örtünmek (1976)
• Kurutulmuş Felsefe Bahçesi (1979)
• Boğaziçi Şıngır Mıngır (1980)
• Halley Kimi Kurtarır (1981)
• Paf ve Puf (1981)
• Hacivat Günlüğü (1982)
• Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi (1982)
• Amerikalı Tolstoy (1983)
• İstanbul-Paris (1983)
• Bir Zavallı Sarı At (1985)
• Yapıştırma Bıyık (1985)
• Şişedeki Zenci (1986)
• Asansör (1987)
• Kediler (1988)
• Aynalar Günlüğü (1988)
• Seyirci Sahneye Çıkıyor (1989)
• Bay Sessizlik (1990)
• Nezleli Karga (1991)
• Yaşlılık Günlüğü (1992)
• Gandhi ya da Hint Kirazının Gölgesinde (1993)
• Gece Mavisi (1994)
• Papağanname (1995)
• Yanlış Parmak (1996)

ROMAN:

• Dört Köşeli İnsan (1961)

İNCELEME:

• Fransız Resminde İzlenimcilik (1967)
• Goethe (1972)

ÖDÜLLERİ

• “Keçi Çobanı, Kuzu Çobanı” denemesi ile TRT Deneme Sanat Ödülü (1970)
• “Şiir ve Cinayet” kitabıyla TDK Deneme Ödülü (1976)
• “Yaşlılık Günlüğü” adlı günlüğüyle Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (1986)      (Türkiye’de günlük türünde yazılmış bir esere verilen ilk ödül)
• “Varduman” adlı şiir kitabıyla Necatigil Şiir Ödülü (1994)