Tuba Ağacı, Bambu Ağacı

Maarif tarihimize şöyle bir göz atarsak, alanın yetişmiş bir çok değerli ismi karşımıza çıkar.

Bunlardan birisi de Abdülhamit ve meşrutiyet dönemi maarif adamı Emrullah Efendi’dir. Emrullah Efendi’nin maarifte yukarıdan aşağıya yapılanmayı savunan görüşünü ifade etmek için yaptığı  bir ‘Tuba Ağacı’ benzetmesi vardır. Ziya Gökalp’in bu benzetmeyi Türk Yurdu  dergisinde yayınlaması ile maarifte yukarıdan aşağıya yapılanmayı ifade eden nazariyenin(teori) adı Tuba Ağacı Nazariyesi olarak bilinir olmuştur.

Emrullah Efendi, meşrutiyet döneminin kalburüstü münevver bürokratlarındandır. Uygulama alanına hakimiyeti kadar  maarif üzerine teorileri olan bir isimdir. Kendisi maarif alanında yukarıdan aşağıya bir yapılanmaya taraftardır. Yani cemiyette önce üst düzeyi yöneticileri yetiştirecek sistemi kuralım. Onlar da geriye dönüp cemiyeti yetiştirsinler görüşündedir Emrullah Efendi. Bir dost meclisinde şaka yollu olarak, ‘’okullar olmasa şu maarifi idare etmek ne kolay olurdu’’ sözü ona isnat edilir. Daha sonra ciddiye alınıp dilden dile meşhur edilen bir söz. O dönemde bir başka meşhur maarif adamı Satı Efendi, ‘’Beşiği sallayan el, geleceği sallar’’ diyerek maarif alanında karşı görüşü savunuyordu. Yani insan yetiştirmeye aşağıdan yukarıya doğru bir yapılanma görüşünü savunmakta idi.

Okullaşma ve okuma yazma oranının en yüksek seviyelere ulaştığı günümüzde, maarifin tesir gücü ve fonksiyonelliği daha bir önem kazandı. bir anlam ve önem yüklü konuma yükselmiştir. O nedenle Bambu Ağacından mülhem uzun vadeli maarif hedeflerine geçmek görüşünü ortaya koymuş idik kitabımızda. Maarif/eğitim uzun vadeli planlar gerektirir. Nesli yetiştirmek uzun vadeli çaba ve programlar icap ettirir. Buna uyan en iyi tanımlama da Bambu Ağacı’dır. Tohumu ekildikten beş yıl sonra çıkan bir tropikal iklim ağacıdır. Beş yıl bakımdan sonra çıkan ve bir kaç haftada metrelerce büyüyen bir ağaç.

Akıllı robotların gittikçe hayata yerleştiği, robotik çağın daha çok gündelik hayata hakim olmaya başladığı bir zamanı yaşamaktayız. Şoförsüz araçların, kumanda ile yönetilen uçakların kullanılmaya başlanıldığı bir teknolojik dönem hayatımıza girdi. Bundan sonra dijital çağın gelişim evrelerin kestirmek, öngörmek ve hedeflerine doğru planlamalar yapmak gerekmektedir.

Şu an neslimize de bu bambu ağacı nazariyesi çerçevesinden, uzun vadeli yatırım yapma zamanı. 21. Asrın bilimini üretecek, bilgi teorileri ve değerlerini üretecek nesli planlamanın zamanı. Kimliğimizi, kültürümüzü geliştirerek geleceğe taşıyacak neslin yatırımını yapma zamanı.