Medeniyetimizin Mayası: Ahilik

Hayatın her alanını düzenleyen, değerleri ihtiva eden bir medeniyetin mensubuyuz. Bu medeniyet, diyalektiğiyle, vecdiyle, iddia ve öğretileriyle, asırlar geçse de her dem tazeliğini muhafaza etmektedir. Medeniyetimizde  müstesna değerler vardır. Ahilik, bu bağlamda  değerlendirilebilecek bir  esnaf ve ticaret değerini ifade eder. Maziyi ihya ve geleceği inşa bağlamında  ülkemizde her yıl  “Ahilik Haftası” etkinlikleri düzenlenmektedir. 34.Ahilik  Haftası Kutlamaları, bu yıl 13-19 Eylül 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilecek. Başlangıçta Ahi Evran’ın medfun olduğu Kırşehir merkezli yapılan etkinlikler sonradan yurt geneline yayılmıştır.

        Kadim medeniyetimizin mayalandığı  Anadolu, bünyesinde barındırdığı  tarihi ve kültürel değerlerle ,Osmanlı bakiyesi coğrafyalar içinde müstesna bir yere sahiptir. Tarihi kaynaklar ve belgeler, Anadolu Selçuklu ve Beylikler   döneminden Osmanlı’nın kuruluşuna kadar geçen tarihi zaman diliminde Anadolu’nun sosyal, kültürel ve coğrafi bakımdan  çok hayati gelişmelere sahne olduğunu ortaya koymaktadır. Bu güzel vatan coğrafyası,  çok değerli şahsiyetlerin faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır.
           Çağları delen sesiyle  Yunus Emre, Türk dilinin ses bayrağını dalgalandıran Aşık Paşa ve  Gülşehri, Osmanlı cihan İmparatorluğunun manevi  gücü Şeyh Edebali, Süleyman Türkmani, Hacı Bektaş-ı  Veli ve Ahi Evran mana alemine bu topraklarda sultan olmuşlardır.

      Ahilik Teşkilatı, 1200’lü yıllarda Ahi Evran tarafından kurulmuştur. Doğumunun  850. yılında, 2021 yılı Ahi Evran Yılı olarak kutlanacaktır. Ayrıca  2021 yılı, UNESCO tarafından da anma ve kutlama yıl dönümleri arasına alındı.

       Ahi Evran, ilim ve fikirleriyle günümüze ve geleceğe ışık tutmaktadır. Tefsir, hadis, fıkıh, kelam ve tıp alanlarındaki derin bilgisiyle, çağının gözde ilim adamlarından biri olarak,  Anadolu’daki esnaf ve sanatkar zümresinin piri olarak kabul edilmiştir.

      “Ahilik”, kеlimе olarak, Arapça “kardеşim” anlamına gеlеn “Ahî” kеlimеsindеn gеlmеktеdir. Anadolu halkının еkonomik vе kültürеl yaşamında önеmli bir boyut oluşturan Ahilik dürüstlüğün, sеvginin, dostluğun, yardımlaşmanın, hoşgörünün, bilginin vе dayanışmanın  sanat ilе birlеşimidir. Bu anlamda ahiliğin, işçinin, çalışanın, ürеtеnin, namuslu kazancın, dürüst  ticarеtin  simgеsi olduğunu söylеyеbiliriz.

      Günümüzün esnaf odalarının da başlangıç teşkilatı olarak kabul edilen  Ahilik, köklü bir tarihi geçmişe sahiptir. Esnaf ve zanaatçı meslek gruplarının yer aldığı meslek gruplarına verilen bir ad olan ahilik, Abbasi Halifesi Nasır Lidinillah’in önerisi üzerine Anadolu Selçuklu Devleti’nin zanaatçı ve esnaf birliklerine destek vermesi sürecini takiben Ahi Evran tarafından kurulan esnaf dayanışma derneğidir.

Esas itibariyle Ahilik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’ya yerleşen  müslüman ve Türkmen halkın sanat, ticaret, ekonomi gibi çeşitli meslek gruplarında yetişmelerini sağlayan,  onları hem ekonomik hem de ahlaki yönden yetiştiren, çalışma  hayatını dürüst ve ahlaklı  insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenmedir.

Ahilik, Anadolu’da birliğin beraberliğin ve kardeşliğin mayasını oluşturmuştur. Bu birliğin kendine özgü kural ve kurulları vardır. Günümüzde bulunan esnaf odalarına benzer bir işlevi olan Ahilik, iyi ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin, yardımseverliğin öğretildiği sosyo-ekonomik düzeni temsil etmektedir .

   Medeniyetimizin nirengi noktasını oluşturan “Ahilik”, nev-i şahsına münhasır hususiyetleriyle  zamanın ruhuna hitap etmeye devam ediyor. Sevgi, yardımlaşma, dostluk ve dürüstlük  zemininde  farkını  fark ettiriyor.

   Medeniyetimizin kilometre taşı mesabesinde olan ahilik, koyduğu kurallarla karakterimizin   ve  ahlakımızın şekillenmesinde rol oynamıştır. Kültürümüzde kalite kavramı, ahilik ile yerleşmiştir. Ahiler, problemin kaynağı değil çözümün adresi olmuştur. Hakkın ve haklının savunucusu olan ahiler, anlaşmazlıklarda da  hakem rolü üstlenmişlerdir.
    Ahi Evran-ı Veli  mesleği, yaşantısı ve mücadelesiyle günümüz  insanına, ticaret erbabına bir rol model olmaktadır. Evrensel nitelikli mesajlarına,  modern dünya bugün her zamankinden daha fazla muhtaçtır.

    Küresel emperyalist dünya düzeninde, meşruiyet gözetmeden  kazanma hırsı ve sömürgeye odaklı, haksız rekabeti önceleyen, tüketim çılgınlığını teşvik eden ekonomik yapının, insanlığa huzur ve mutluluk getirmediği aşikar. Bu noktada Ahilik pratiğiyle insanlığa umut kaynağı olacaktır. Modern zamanlarda “ahilik modeli” insanlığın her zamankinden daha fazla muhtaç olduğu bir değerdir. Emeğin sömürülmediği, çalışanın hakkının teslim edildiği, iş ahlakı ve dürüstlüğün en büyük erdem kabul edildiği, kul hakkı bilincinin her daim ön planda tutulduğu  Ahilik bütün enstrümanlarıyla birlikte insanlık için yol gösterici  vasfa sahiptir.

    Hülasa, beylikten cihan imparatorluğu çıkaran ruhun tevarüs ettiği bu topraklarda, “kökü  ezelde dalları ebette” olabilmenin sırrı, medeniyet değerlerimizi çok iyi kavramaktan  geçmektedir.
                         

                                                                                                           Konuralp USTA