Hız kesmeden okumak

Mustafa Özcan

    Aracın hararet yapması ve motor kaynatması diye bir tabir var. Peki! Bunu nasıl önlersiniz?  Bu hal karşısında nasıl davranırsınız? Buradaki çözüm formülünü zihin dünyanıza nasıl yansıtırsınız? Hem fasıla vermeden okumak hem de zihni canlı ve diri tutmak yani ikisini birden yapmak mümkün müdür? Bunun sahici bir formülü var mı?  Elbette çeşitli yolları var. Peki! Önce kabul etmeliyiz ki zihin de ısınır ve hararet yapar,  yorulduğunda da anlamaz ve kavramaz olur.  Zihin dağılır gider. Bunun önlemi nedir?  Zihin motor gibi hararet yapmaz ama sürekli çalışmaktan dolayı yorgun düşebilir. Zihin konunun ötesine kayar.  Hayallere dalar. Siz kitabın içini süslememişseniz, cazip hale getirmemişseniz zihin kendi yoluyla kaçamak yapar.  Resme bakmak yerine hülyalara dalar. Bir yönüyle zihni teneffüs yapar. Yorgunluğunu ve yükünü safra gibi atmak veya azaltmak için de bir süre okumaya ara vermek  ya da konu tazelemek ve değiştirmek gerekir. Eskiden tarihi ya da macera romanlarında okura rüşvet babından aralara resimler serpiştirilirdi.  Zihin onları görünce bir süre dinlenmiş olurdu.  Resimlere bakmak mola vermek gibi olurdu.  Sonuç itibarıyla, sürükleyici bir konu bile olsa zihin bir süre sonra okuduklarını anlamakta zorlanacaktır.  ‘Zihnin ambale olması’ diye bir tabir vardır.  Demek ki zihninin keskinliğini kaybetmesi ve körelmesi bir gerçektir. Bunun için de aralara zihni tazeleme babından resimler yerleştirilir, serpiştirilirdi. 

 Resimlerle bir kitabın aralarını süsleyerek elde edeceğiniz sonucu pekala alan ve konu değiştirerek de yapabilirsiniz. Konudan konuya atlarsınız. Zihninizi şişirme düzeyine gelmiş, usandırmış bir konu yerine zihnin hoşlanacağı ve dinleneceği bir taze bir başka konuya geçebilirsiniz. Sözgelimi kelam ya da fıkın okuyorsanız hadise kayabilirsiniz.  Konu değiştirerek de zihni tazelemiş ve monotonluğu ve yeknesaklığı üzerinden atmış olur.

Suriyeli alimlerden merhum Muhammed Said Ramazan el Buti babasıyla alakalı hatıralarını derlediği bir kitabı var: Haza Validi!  ‘Babam’ isimli bu kitabında dikkat çeken hususlardan birisi babasının oğluna okurken zihni canlı tutma teknikleri, yolları ile ilgili tavsiyesi oldu. Calibi dikkat bir tavsiye idi. Oğluna şöyle sesleniyordu: Kafan şişti ve yorulduysa, konu değiştir, tazelenir!  Bu, zihni açar ve canlandırır.

Nitekim bu yönde klasik kitaplarda da aynı tavsiyenin yapıldığını görüyoruz. Sözgelimi,  Burhaneddin Zernuci’nin sahanın uzman kitaplarından Talimu’l Müteallim adlı eserinde aynı tavsiyeleri görebiliyoruz. Akıl için olduğu gibi tecrübe için de yol bir olmalıdır.   

Zernuci’nin ilgili kitabının ‘tahsil vakti’ adlı bir faslında ve bölümünde Molla Ramazan’ın oğlu Muhammed Said Ramazan el Buti’ye yaptığı tavsiye ayniyle tekrarlanmakta, yer almaktadır.  Zernuci okumanın ve ilme çalışmanın talebenin bütün vaktini alması gerektiğini arada firelerin yaşanmaması gerektiğini ifade etmektedir.  Zira zamanın telafisi yoktur.   Bunun formülünü de şöyle izah etmektedir: Zihin bir daldan veya konudan yorulduysa (kelel ve melel arız olduysa) başka bir ilim dalına atla ki, tazelensin. Böylece kopukluk olmadan veya zamandan fire vermeden ilim talebesi tahsilinde süreklilik sağlayabilir. Yoluna devam edebilir. Zamanı en ideal bir şekilde değerlendirir. Demek ki kesintisiz ilim tahsili yapmak, zamandan bu suretle tasarrufta bulunmak mümkündür.  Çalışırken dinlenmek mümkündür.  

Ez cümle ne demişler: kibar-ı kelam, kelamın kibarıdır. Günümüze aktaracak ve ifadesiyle söyleyecek olursak;

büyüklerin sözü de büyüktür.