Merhabalar sevgili okurlar, yazıya başlamadan önce sizden gözlerinizi kapatıp birkaç dakika sessizce hayal kurmanızı, düşünmenizi istiyorum. Düşünün ki o çok sevdiğiniz her işinize koşan anneniz yanınızda değil ya da her zorlukta danıştığınız fikir aldığınız babanız yok yahut sizin için önemli olan eşiniz, dostunuz, arkadaşınız vs. yani size yardım edebilecek birileri yok hayatınızda! Neler olurdu sizce, nasıl geçerdi günleriniz, neleri yapabilir ya da nelerden vazgeçmek zorunda kalırdınız, biraz düşünün lütfen ve öyle başlayın yazıya.
Gelelim konumuza… İnsanın var olduğu, hele de insanın insana hizmet ettiği bir kurumda/hastanelerde yardımlaşma, işbirliği, dayanışma olmadığını düşünmek imkânsızdır, herhalde. Covid/corona/pandemi gibi 2020 Mart itibari ile aşina olduğunuz, duyduğunuz terimler; bununla beraber sağlık personeli, doktor, hemşire, doktor ve yardımcı sağlık personeli tanımlarını da sıkça duyduk. Peki ya hemşireler bu sağlık hizmetlerinin neresinde yer alıyor..! Hemşireler, doktorların yardımcısı mı ya da yardımcı sağlık personeli grubunda yer almalı mıdır?
Maalesef, hemşireler yardımcı sağlık personeli grubunda yer alıyor. Neden maalesef dediğimi bu yazı ile sizlere aktarmaya çalışacağım. Yukarıda sözünü ettiğim bir örnek ile başlayalım. Pandemi sürecinde hemşire arkadaşlarımız sıkça gündeme geldi. Bir çoğunuz terden ıslanmış formaları, çocuklarını yakınlarına yahut bakıcılara bırakıp çalışan hemşirelerimizi hatırlıyorsunuzdur. Pandemi ile gündeme gelen bu olaylarda salgının getirdiği güçlüğün yanı sıra, hemşirelerin bu kadar çok yorulma nedenlerinden biri de hemşire sayısındaki eksiklik! Tabi ki sadece korona zamanı için değil, diğer zamanlarda da maalesef hemşire sayısındaki eksiklikte bakım hizmetlerimizi etkiliyor.
Daha ayrıntılı bir örnek inceleyelim ve bir hemşirenin 3. derece yoğun bakım servisinde bir günlük çalışmasına bakalım. 3. derece yoğun bakım demek en ağır hastaların yattığı, tedavi ve bakım hizmetlerine en fazla ihtiyaç duyan hastaların olduğu servis demek. Bu servislerde normalde bir hemşirenin bakacağı hasta sayısı en fazla 2 olmalıdır. Peki, bu iki hastaya bir hemşire nasıl bakmalıdır? Yoğun bakım hemşirelerimiz sabahtan ilaçları reçete edilen hastanın tedavisini planlar, uygulama saatlerini belirler (birbiri ile etkileşime giren ilaçları farklı saatlendirir/ hangi ilacın hangi zaman diliminde verilmesi gerektiğini düzenler gibi), hastanın gerekli fizik muayenesini yapar, kan sonuçlarını inceler. Gerekli ise düzenlemeler için doktor ile işbirliği sağlar ya da direk kendisi düzenler. 7/24 hastanın yaşamsal bulguların izlenmesi, kaydedilmesi ve gerekli durumlarda müdahale edilmesi yine hemşire tarafından karşılanır. Hasta da bası yarası(yatak yarası) oluşmaması için 2 saatte bir hastanın yatak pozisyonunu değiştirir, fizik tedavi uzmanı dışında da hastanın yatak içi egzersizlerini yaptırır gerekirse hastayı mobilize eder. Yatak yarası var ise gerekli pansumanını yapar. Bunun dışında hasta solunum cihazına bağlı ise bunun temizliğini yapar, hastanın solunumuna uygun olacak şekilde solunum makinasının değerlerini ayarlar ya da doktorları bilgilendirir. Hastanın yemek ihtiyacını, yemeği yiyebilme durumunu değerlendirir, diyetisyen ya da doktor ile haberleşir ve hastanın beslenmesini ve beslenme düzenini sağlar. Hastanın rutin bakımını yani nevresimlerin değişiminden ağız bakımına, hastanın boşaltım ihtiyaçlarının giderilmesine/temizlenmesine, el/göz/yüz bakımı gerekirse tırnak kesimi gibi ihtiyaçların karşılanmasında, cerrahi pansumanların yapılmasına kadar hemşireler tarafından karşılanır. Yoğun bakımda ya da diğer servislerde de hastaya yapılacak bütün girişimlerde malzeme sağlanmasından, işlemin uygulanmasına kadar her aşamada görev alır.
Yoğun bakımlar dışında, yatan hasta servislerinde, acil, ameliyathane gibi birçok birimde çalışan hemşire arkadaşlarımız mevcut. Bu bölümlerde de hasta bakımı için gerekli koordinasyonu sağlama, hastanın röntgen çekiminden, idrar torbasının boşaltımına, takiplerinden tedavilerine, ek hastalıkları için gelen doktorların hasta ile iletişimine geçmelerine ve hasta bilgilerini aktarmaya, servislerin temizliğinden, hastaların uykusuna güvenliğine kadar birçok konuya hâkim her bölüm ile işbirliğine içinde çalışmaktadırlar, hemşireler.
Yani bir insan düşünün. Beslenme, ilaç bilgisi var, uygun olan fizik tedavi hareketlerini hastaya yaptırabiliyor, pansuman/dikiş gibi cerrahi bilgiye sahip, bir insanın üstelik hasta bir insanın ihtiyaçlarını/ruh halini anlayabiliyor, iletişim yeteneği kuvvetli, eli ve zekâsı pratik, meslek üyeleri ve diğer ekip üyeleri ile işbirliği içinde çalışan bir insan, bu insan hemşireler oluyor. Burada ifade etmek istediğim, saydığım bu alanlarda uzman olduğumuzu kastetmek yahut diğer meslek grubu arkadaşlarımızı rencide etmek değildir amacım lakin bir hemşirenin birden çok alanda bilgi sahibi olduğu ve bu alanların birçoğunun da hemşirelik mesleğinden ayrılmış olduğunu göz ardı etmemek gerekiyor. Zaten yapılan araştırmalarda hemşirelerin bu bilgileri, gözlem yeteneği, uygulama bilgi ve becerileri sayesinde yani profesyonellikleri sayesinde hastaların hastanede yatış süresinin kısalmasında, hastane iltihaplarının azalmasında, taburculuk sürecinin hızlanmasında, kurumun malzeme giderlerinin azaltılmasında gibi birçok faktörde etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.
Yardımlaşmak, yardım almak bunlar güzel şeyler hayatımızda var olan ve hep var olması gereken erdemler. Yardımcı, yardım eden ya da gerektiğinde yardım eden kimse olarak ifade edilirken; bir kurumda yardımcı demek bir görevde üsten emir alma, onun işini hafifletme olarak ifade edilmektedir. Fakat ben hemşirelerin yardımcı sağlık personeli olduğunu düşünmüyorum. Hemşirelik mesleği hasta bakımında önemli yere sahip, ekip içinde kilit rol oynayan ve sayıca büyük çoğunluğu oluşturan sağlık hizmetlerinin önemli bir ana parçasıdır. Hemşirelerin hastanelerde ekibin koordinasyon, iletişim, bilgi bütünlüğü, işbirliği rolleri çok büyük, yani hastalar açısından hastanenin bel kemiğidir. Sizlere de hemşireliğin yardımcı sağlık personeli olmadığını, temel/zorunlu/gerekli ve başlı başına bir meslek olduğunu aktarabilmişimdir, umarım.
Yazıyı, yazar Jodi PİCOULT’un şu sözü “Doktorlar savaş oyunlarını haritalandırıyor olabilirler, ancak çatışmayı katlanılabilir kılan HEMŞİRELER” ile bitirmek isterim.
Sevgi ile kalın…
