Eğitim tarihimizde, eğitim bilimleri ile ilgili ilk ve doğrudan fikir üreten kişi olan Farabi: Eğitimin nihai amacının “İnsanın mutluluk sırrına erebilmesi, kendisi ve çevresi için faydalı hale gelebilmesini sağlamak” olduğunu söyler. Bu amaç doğrultusunda eğitimde yönetimin önemine vurgu yapan şu sözleri söylemiştir: “Hane reisleri aile bireylerinin, öğretmenler ve idareciler kendilerine emanet edilen çocukların ve gençlerin, devlet başkanları ve üst düzey yöneticiler tüm milletin ve memleketin muallimleri, müderrisleridir. Her birisi Allah indinde de, kul indinde de sürüsünden sorumlu çobanlar gibidir.” Farabi ayrıca disiplin ve otorite konusunda ifrata ve tefrite düşülmeden, fazla sert ya da yumuşak olunmadan ılımlı bir yol izlenmesini önerir. Evrensel değerlerden de istifade edip, kendi değerlerimizi yeniden keşfedip muteber kılınması gerektiğini belirtir. Bu doğrultuda eğitimin her alanında olduğu gibi eğitim yönetiminde de estetik davranışların yerleşmesi sağlanmalıdır. Bir yöneticide yönetime dair estetik davranışlar nelerdir? Bu davranışlar eğitimci olarak bizlerin bildiği, zaman zaman uyguladığımız, kimi zaman göz ardı edilen davranışlardır. Bu davranışları sıralamaya geçmeden önce estetik yöneticilik ne demek, estetik yönetici özellikleri nelerdir kısaca değinelim:
Estetik yöneticilik, yöneticilik görevinin estetik bir tutum, kaygı ve estetik bakış açısıyla icra edilmesidir. Bu bakış açısı, duyarlılık, anlayış, samimiyet gibi unsurlara bağlı olduğu gibi nezaket, hoşgörü, ilgi, saygı, teşvik etme ve güven gibi davranışlara da bağlıdır. Yöneticilikte estetik kaygının insani ilişkiler, üslup, diksiyon, hitabet becerisi gibi iletişime dayalı yanları ve duruş, zarafet, kıyafet, sadelik gibi görünüm ile ilgili tarafları da vardır. Estetik duyarlılık sahibi yöneticiler, etraflarındaki güzellikleri çabuk fark ederler, çevrelerine karşı daha duyarlıdır ve farkındalıkları yüksektir. Astlarını estetik açıdan güzel olanı görme ve anlamaya teşvik ederler. Estetik yöneticilik davranışlarda ölçülü, tutarlı, tarafsız, uyumlu ve dengeli olmayı gerektirir. Estetik denge, yöneticilik davranışlarının ne eksik ne fazla, olması gerektiği gibi, dozunda olmasıdır. Gerek takdir ve övgüde de gerek eleştiri yaparken, gerek geribildirim verirken, gerekse de onları yönlendirirken tutarlı ve objektif davranır.
Estetik yöneticilerin en önemli özelliklerinin başında, yaptıkları işlerde şeffaflığı tercih etmeleri, paylaşımcı ve fedakar davranmaları, karakterli, dürüst ve ahlaklı olmaları, etrafındakilere güven vermeleri gelmektedir. Tarafsız, adil, özgürlükçü yapıları ile dikkat çeken estetik yöneticiler, ilişkilerinde güvene önem verirler. Hitabet ve ikna becerisine sahip oldukları gibi diksiyonlarına oldukça dikkat ederler. Hal, tavır ve davranışlarında zarafet ve incelik sahibi olan estetik yöneticiler, “insanların dış görünüşleri ile karşılandığı, bilgisi ile ağırlandığı, kişiliği ve ahlakı ile uğurlandığı” sözünden hareketle dış görünümlerine dikkat ederler. Dış görünümün beceri, nitelik, deneyim, başarı, performans, karakter ve kişilik gibi bireysel özelliklerin dışa yansıması olduğunu bilirler. Dolayısıyla estetik yöneticilik, yöneticilerin üslubu, iletişim tarzı, görünümü, davranışları, iş yapma şekli ve felsefesi ile ilgilidir.
Eğitim sisteminin ana yürütücüleri olan okul yöneticilerinden beklenen estetik davranışlar ise şöyle sıralanabilir:
✓ Karşısındaki kişiye güven verip yeteneklerinin ortaya çıkmasını sağlamalıdır.
✓ Verimi artırmak için personelinin iyi ve olumlu yönünü görüp ortaya çıkarmalıdır.
✓ Herkese eşit mesafede durmalı ve eşit muamele de bulunmalıdır.
✓ Gerektiği zaman fikir alışverişinde bulunmalıdır.
✓ Yeteneklere uygun görev paylaşımı yapmalıdır.
✓ Muhataplarına saygı, hoşgörü ve mütevazı tavırlarla yaklaşmalıdır.
✓ Kibirlenmemeli, sürekli mükemmeliği aramamalıdır.
✓ Başkalarıyla değil kendi ile yarışmalı, rakiplerini denetleyip kollamaya çalışmamalıdır.
✓ Fiili ya da sözlü şiddet uygulamamalı, mobbing’den uzak durmalıdır.
✓ Özellikle okul müdürleri, öğretmen denetimlerinde eleştiri ile değil rehberlik ile yaklaşmalı, yargılayıcı olmamalıdır.
✓ İyi bir yönetici çalışanlarının terbiyeli ve ahlaklı olması özelliklerini arayabilir fakat her konuda bilgili olmalarını beklememelidir. Kendi alanlarında ki yeterliliklerini değerlendirmelidir.
✓ Karşısındakini küçük görecek şekilde bilgiçlik taslamamalıdır
✓ Aşırı sert veya yumuşak tavırlı değil tatlı sert bir anlayış biçimi sergilemelidir.
✓ Şahsi çıkarını değil kurumunun çıkarlarını gözetmelidir.
✓ Şahsi çıkarını düşünen personelleri varsa kurumunda bu duruma meydan vermemelidir.
✓ Birlikte çalıştığı yönetici yardımcısından hizmetli personele kadar tüm çalışanlarının sadakatını değil, liyakatını önceleyen yönetici davranışı sergilemelidir.
✓ Mevcut sistemin kendisine yüklediği yüksek sorumluluk, düşük müeyyidenin kendisini kısıtladığının bilincinde sorun çözme, personeli ve çalışanın işini doğru yapması konusunda kendi liderlik becerilerini kullanmalıdır.
✓ Bir kısım çalışanın, STK’ların özellikle sendikaların desteği ve yönlendirmesi ile kurum içerisinde olumsuz ortam oluşturmasına ve çalışma alanının daraltılmasına meydan vermemelidir.
✓ Olaylar karşısında metanetini korurken, sabırlı ve soğukkanlı olmalı, çözüm odaklı yaklaşım sergilemelidir
✓ Başarıları destekleyip, takdir etmelidir.
✓ Bilgi seviyesi yüksek olsa bile sürekli bununla övünmemeli, eleştirilere tahammül edebilmelidir.
✓ Dinleyerek hareket etmeli, haksız infazlarda bulunmamalı, çevresine güven telkin edip itibarlı olmalıdır.
✓ Varsa kötü huy ve davranışlarından sıyrılarak, iyi ve güzel davranışları huy edinip olgunluk kazanmalıdır
✓ İyi bir yönetici, nazik ve centilmen olmalı, bu durumu içselleştirerek personeline aktarmalıdır.
✓ Güler yüzlü ve doğru sözlü olmalı, güzel ve temiz giyinip dedikodu tarzı sözlerden kaçınmalıdır.
✓ Verdiği sözleri tutan, istikrarlı ve tutarlı bir davranış sergilemelidir.
Yöneticilerin estetik bakış açısı, daha başarılı ve uzun soluklu neticelere ulaşmalarını sağlayacağı gibi çalışma hayatına ve kültürüne; çalışanların davranış ve kişiliklerine sirayet edecek, kurum ve çalışanlarına estetik bir duyarlılık kazandırmış olacaktır. Yöneticilerin estetik yaklaşımları, yaptıkları işlere kendi imzasını atmasıdır.
