Eğitim bir sanat uğraşısıdır. Sanat ve eğitimin temelinde ortak unsur olarak estetik algı vardır. Estetik algı, çözümleme ve öğrenmeyi kolaylaştırırken, aynı zamanda insancıl ve yaşama saygılı değerler geliştirmektedir Estetik, bu bakımdan eğitimin temelindedir; estetik temelden yoksun eğitim ise yeterince etken ve yararlı değildir.
Estetik, müze ve sanat yapıtı ile sınırlanamayacağı gibi, eğitim ortamı da okul ve çevresi ile kısıtlanmış değildir. Eğitim, okulda olduğu kadar oyunda, sokakta ve her yerde oluşabilen estetik yapıda bir olgudur. Okul mekanları, şahsiyet gelişimi, yetenek, insan ve çevre ilişkileri açısından genellikle yetersiz olduklarından gerçek anlamda bir eğitim için kısıtlı mekanlardır.
Okul eğitim sisteminin en başarılısı çocuğa her olgudan bilgi katan ve kişiliğini zenginleştiren ve yeteneğinin ortaya çıkmasına katkı sağlayan sistemdir. Gerçek eğitim, öğrenciye kendi kendine öğrenme, araştırma, keşfetme yeteneğini verecek yöntem ve kolaylıklar sağlayan eğitimdir. Okul eğitimi, öğrenciye bazı bilgileri aşılamadan önce, öğrenmesini öğretmek ve öğrenmeyi kolaylaştıran; alıcılığı, algı ve duyu gücünü, olaylara çok yönlü yaklaşım ile sorunlara çözüm getirebilecek keşfedici yeteneği vermelidir. Tüm bu yetenekler ise estetik bir algı ve estetik bir yaşantı ile geçekleşebilir.
Sanatı, özellikle de sanat yapımını müfredata dahil etmenin önemi, öğrencilerin kendilerini çeşitli yapıcı yollarla ifade etmeyi öğrenmeleridir. Tarih, matematik ve fen bilimleri gibi diğer konularda kendimizi, fikirlerimizi ve duygularımızı ifade etme araçlarımız son derece sınırlıdır. Dersler, çoğunlukla öğrencilerin iyi notlar alabilmeleri, konuları ezberleme uygulamalarını gerektirir. Bu tür konularda keşfedici etkinliklere genellikle yer verilmemiştir. Çocukların dil becerilerinin yeterince gelişmediği ilkokul döneminde, kendini ifade etmenin bir biçimi olarak sanat, ilgi çekici ve eğlenceli kelime dağarcığı sunar. Büyüyüp geliştikçe, yeni duygular ortaya çıktıkça kendini ifade etmekte zorlanan gençler için sanat, rahatlatıcı bir ortam ve arzuladığı kendini ifade etme ortamı sunar.
Sanatın müfredata dahil edilmesi öğrencilerin ahlaki gelişimi açısından da fayda sağlayacaktır. Mesela çocuklara ahlaki kuralları ve uygun görgü kurallarını öğretmede hikayelerin rolü vardır. Gençlerin ahlaki eğilimlerini geliştiren farklı argümanlar, ahlaki alışkanlıkların geliştirilmesine katkı sağlar. Soyut resimler ve bazı müzik eserleri bu karakterdedir. Müziğin ve şiirin ahlaki açıdan eğitici potansiyelin olduğu az çok bilinmektedir. Hikayeler ve görüntüler de duyguları ve fikirleri harekete geçirerek eylemi motive etmektedir.
Sanatın ve edebiyatın kendimize dair anlayışımızı derinleştirme gücü; insan erdeminin, karakterinin ve duyarlılığının ahlaki ve estetik oluşumunda kilit bir role sahiptir.
Bir sanat formunda beceri geliştiren öğrenciler, potansiyellerini keşfedebilirler. Sanat, çocuklar için akademik konulardan farklı bir anlayışa imkan tanır. Doğru ve yanlış cevapların olmadığı bir alanda oldukları için, keşfetmeye ve denemeye ilgi ve istekle katılırlar. Bu alan aynı zamanda iç gözlem yapılabilecek ve kişisel anlamlar bulunabilecek yerlerdir.
Eğitimin amacı, öğrencilerin özerk, zengin deneyimlerle dolu hayatlar yaşayabilmeleri için mümkün olan en iyi konumda olmalarını desteklemektir. Bu tür yaşamlar ve bu tür deneyimler için sanat ve estetik eğitim önemli bir yere sahiptir. Estetik eğitiminin olmadığı ve sanata gereken değerin verilmediği bir eğitim müfredatı, erdemli insan yetiştirme amacından oldukça uzaktır.
Eğitimde Estetik Nasıl Uygulanabilir
Eğitimde estetik, öğrenme ortamlarını ve süreçlerini güzelleştiren, öğrenmeye yönelik motivasyonu ve ilgiyi artıran bir yaklaşım olduğu için sadece sanat ve müzik eğitimiyle sınırlı değildir. Öğrencilerin öğrenme süreçlerine sanatı ve estetiği dahil ederek, onların düşünme, algılama ve ifade etme yeteneklerini geliştirmek esastır. Matematikten fen bilimlerine, dil öğreniminden sosyal bilimlere kadar her alanda uygulanabilir. Eğitim sisteminde estetik eğitimin uygulanabileceği bazı yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Eğitim Ortamın Tasarımı ve Fiziksel olarak Güzelleştirilmesi:
- Sınıf ve öğrenme alanlarında renklerin etkilerine göre renkleri kullanmak; sınıfı koridorları sanat eserleri ve bitkilerle zenginleştirmek, ergonomik tasarımlara yer vermek öğrencilerin ilgisini çekebilir ve öğrenmeye olan motivasyonlarını artırabilir.
- Doğal ışıktan yararlanmak, aşırı gürültüyü engellemek ve rahat sınıf araçları sağlamak gibi fiziksel ortam düzenlemeleri, öğrenme deneyimini daha keyifli hale getirebilir.
- Sınıfların, koridorların ve okulun diğer alanlarında öğrencinin yaptığı sanat çalışmaları ve projelerin yer alması; öğrencilere temiz ve ferah ortamın sunulması; kazalara sebebiyet verebilecek fazlalıkların ortadan kaldırılması eğitim ortamını güzelleştirir.
- Ders Materyallerinin ve Sunumların Estetik Hale Getirilmesi:
- Öğrencilerin dilimizi en güzel şekilde öğrenmelerini sağlayacak, güzel Türkçe kullanımı örneklerinin bol miktarda yer aldığı Türkçe ders kitapları ve kaynak kitapların hazırlanması ve kullanılmasının sağlanması
- Görsel ve işitsel materyaller kullanarak ders içeriklerini daha çekici hale getirmek. Çeşitli videolar, sunumlar ve interaktif tahtalarla sağlanabilir.
- Ders kitaplarının dışında diğer öğrenme materyallerini, öğrencilerin ilgisini çekecek şekilde tasarlamak(Akıl zeka oyun araçları vb)
- Resim, müzik beden eğitimi gibi dersleri gereksiz görmemek ya da bu derslerde akademik içerikli dersler yapmaya çalışmak yerine dersin içeriğine uygun araç gereçleri kullanarak verimli şekilde bu dersleri yapmak
- Çocuğun oyun ve ritimle daha kolay öğrendiği gerçeğinden yola çıkarak akademik derslerde bu argümanları kullanmak
- Sanat ve Keşfetme Yeteneğini Teşvik; Kültürel Etkinliklere Katılım:
- Öğrencilere, öğrendikleri konuları sanat eserleri, hikayeler, dramalar veya müzik aracılığıyla ifade etme fırsatları sunmak. Bu, öğrencilerin konuları daha derinlemesine anlamalarına ve keşif becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
- Problem çözme becerilerini geliştirmek için estetik yoluyla öğrencilere zorluklar sunmak çözüm önerileri üretmelerini sağlamak(Dramalardan faydalanma)
- Müzeler, tiyatro ve uygun seviyede sinema gibi kültürel etkinliklere katılımlarını teşvik etmek öğrencilerin estetik bakış açılarını geliştirebilir.
- Okul içinde düzenlenen sanat çalışmaları (Toprak ve killerle çanak yapımı, ebru çalışmaları vb), öğrencilerin kendi sanatsal yeteneklerini keşfetmelerine imkan tanıyacağından bu tür ortamların oluşturulması
- Öğrenme Sürecinde Duyuların Etkisinden ve Teknolojiden Yararlanmak:
- Dersleri sezgilerden yararlanarak daha anlaşılabilir hale getirmek için dokunma, koku, görme ve işitme gibi çeşitli duyuları hedefleyen aktiviteler düzenlemek. Mesela empati kurmalarını sağlayacak oyunlar oynamak(Görmeyen birinin yaşayacağı duyguları anlamak ile ilgili oyun ve dramalar)
- Fen derslerinde bitkinin yetişme aşamalarını gözlemlemek, bahçe etkinlikleri, çeşitli deneyler yapmak; matematik dersinde oyunlardan yararlanmak; coğrafya derslerinde ülkemizde yetişen bitki ve tohumları incelemek; teknolojiden yararlanarak sanal gerçeklik gözlükleri veya haritalar uygulaması ile öğrencilerin konuyu deneyimlemelerini sağlamak.
- Öğretim Yöntemlerini Çeşitlendirme ve Eleştirel Analizi Teşvik Etmek:
- Tartışma, işbirliği, proje tabanlı öğrenme ve oyunlaştırma gibi çeşitli öğretim yöntemlerini kullanarak öğrenmeyi daha ilgi çekici ve etkileşimli hale getirmek.
- Problem çözme, proje tabanlı öğrenme ve tartışma gibi yöntemlerle öğrencilerin kreatif düşünme ve eleştirel analiz becerilerini geliştirmek.
- Öğrencilere, öğrendikleri konuları sanatsal bir proje veya sunum aracılığıyla ifade etme; düzenlenen sergilerle eserlerinin sunumunu yapma fırsatları sunmak
- Müfredatın Zenginleştirilmesi:
- Müfredatlara sanat, müzik, edebiyat gibi derslerin entegrasyonunu güçlendirmek, öğrencilerin estetik duyarlılıklarını geliştirmelerine katkı sağlayabilir.
- Fen bilimleri, matematik gibi “sabit” kabul edilen derslerde bile sanatın ve estetiğin önemini vurgulayan bölümler eklemek, bu derslere farklı bir bakış açısı getirebilir.
- Dene-yap dersleri eklemek
- Öğretmen Eğitimi:
- Öğretmenlere yönelik düzenli mesleki gelişim programları aracılığıyla, estetik eğitimin önemi ve uygulanışı hakkında bilgilendirme yapmak.
- Öğretmenlerin sanat ve estetik konularında kendilerini geliştirmelerine yönelik atölye çalışmaları, seminerler ve eğitimler düzenlemek.
- Öğretmen yetiştiren fakültelerin dersleri arasına estetik ve sanat eğitimini eklemek
Eğitimde estetiğin uygulanması, öğrencilerin derse olan ilgisini ve bağlılığını artırarak öğrenme sürecini daha anlamlı ve kalıcı hale getirecektir. Bu yaklaşım, öğrencilerin hem akademik başarılarını hem de keşfedici düşünme ve eleştirel analiz becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Ayrıca estetik eğitiminin uygulanması, öğrencinin empati kurma, yardımlaşma, vicdani duygular gibi erdemleri edinmelerine katkıda bulunur.
