Bu yazı ‘ballı’ bir yazı olacak. Mecazi anlamda değil. Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde ‘Bal arılarının bitki ve çiçeklerden topladıkları bal özünden yapıp kovanlarındaki petek gözlerine doldurdukları, rengi beyazdan esmere kadar değişen tatlı, koyu, sıvı madde’ olarak tanımlanan balı anlatacağım.
Türkiye, bal denizinde bir ada: Bal Yurdu. Toplam bal üretimi 114 bin 886 ton, toplam kovan sayısı 9 milyon 224 bin 881 adet. Türkiye, bal üretiminde Çin ve Arjantin’in ardından dünya üçüncüsü. Koloni varlığı ile Çin’den sonra ikinci. Dünyadaki çam balının yüzde 90’ını üretiyor.
Kur’an-ı Kerim’de Arı Suresi vardır. Bu surenin 68 ve 69. ayetleri meali şöyledir:“Rabbin bal arısına: Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan kendine evler (kovanlar) edin. Sonra meyvelerin her birinden ye ve Rabbinin sana kolaylaştırdığı yaylım yollarına gir, diye ilham etti. Onların karınlarından renkleri çeşitli bir şerbet (bal) çıkar ki, onda insanlar için şifa vardır. Elbette bunda düşünen bir kavim için büyük bir ibret vardır.” (Diyanet Vakfı)
Ayette de belirtildiği gibi, bal arıları dağlarda, ağaçlarda ve insanların yaptığı kovanlarda kendilerine evler ediniyor. Ayete göre, balda insanlar için şifa var.
Cennet ülkemin her köşesinden bal akıyor. Türkiye’ye “Bal Yurdu” demek daha doğru. Tarım ve Orman Bakanlığının ‘Bal Haritası’nda yer alan ve 2023 yılını kapsayan verilere göre, geçen yıl 114 bin 886 ton bal üretilmiş. Bal üretimi her yıl önemli oranda artıyor.
Türkiye’nin bal haritası var. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanmış. Özel bir harita ve güncel veriler paylaşılıyor. Bitki florası ve çiçeklenme döneminden bal çeşitlerine kadar her bilgiyi ihtiva eden bir harita…
“Türkiye, bal denizinde bir ada” cümlesi bir abartı değil, benzetme. Bu yıl bal hasadına yeni başlandı ve rekoltenin geçen yıldan daha yüksek olacağı ifade ediliyor.
Türkiye’de 796 bal ormanı kurulmuş. Bu ormanlarda 1 milyon 6 bin 183 kovan bulunuyor. Anadolu’nun kendine özgü topoğrafisi, bitkilerin farklı bölgelerde yılın değişik dönemlerinde çiçeklenmesi Türkiye’yi arıcılık açısından uygun ülke haline getiriyor. Türkiye, dünya ballı bitkiler florasının yüzde 75’ine sahip durumda.
Çiçek (yayla balı), çam, kestane, ıhlamur, akasya, karaçalı, sandal, sedir, lavanta, yonca, kekik, geven, narenciye, pamuk ve ayçiçeği balları Türkiye’nin en önemli bal çeşitleri arasında yer alıyor. Türkiye’de lavantadan pamuğa, narenciyeden rezeneye kadar ticarete konu 24 çeşit bal üretimi yapılıyor.
Türkiye Coğrafi İşaret tescilli ballara da sahip:
-Ağrı Geven balı,
-Aydın Dikmen Çiçek/ Kekik balı
-Rize Ayder Anzer balı,
-Artvin Çiçek balı,
-Bayburt balı,
-Bingöl balı,
-Denizli Babadağ Kekik balı,
-Düzce Kestane balı,
-Kars balı,
-Erzincan Refahiye balı,
-Erzurum Karayazı balı,
-Elazığ Geven balı,
-Gaziantep Zahter balı,
-Munzur balı,
-Marmaris Çam balı,
-Kastamonu Kestane balı,
-Karabük Yenice Ihlamur balı,
-Kayseri Özvatan Çiçek balı,
-Kırklareli Meşe balı,
-Sakarya Kocaali Çamdağı Kestane balı,
-Sinop Kestane balı,
-Samsun Salıpazarı Kestane balı,
-Sivas Zara balı,
-Siirt Pervari balı,
-İstanbul Şile Kestane balı.
20 kadar bal için coğrafi işaret tescili bekleniyor. Bal yeryüzünün bereketidir. Türkiye bu bereketten en çok nasiplenen ülkedir.
Not: “Balı bir arılar bir de Türkler yapar” diye bir söz duydum. Yurt dışında söyleniyormuş. Çok üzüldüm. Bal Yurdu için bundan kötü imaj düşünemiyorum.
